Làm IVF có cần chụp tử cung vòi trứng không là thắc mắc thường gặp của nhiều cặp vợ chồng hiếm muộn. Thực tế, xét nghiệm này không bắt buộc trong mọi trường hợp. Tuy nhiên, bác sĩ có thể chỉ định chụp HSG hoặc siêu âm bơm nước buồng tử cung nếu nghi ngờ bất thường về cấu trúc hoặc trong các ca vô sinh không rõ nguyên nhân, nhằm lên kế hoạch IVF chính xác và hiệu quả hơn. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về khi nào cần chụp, lợi ích của xét nghiệm này và những lưu ý quan trọng cho quá trình IVF.
Chụp tử cung vòi trứng là gì?
Chụp tử cung vòi trứng (HSG – Hysterosalpingography) là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh được sử dụng để kiểm tra tình trạng của tử cung và vòi trứng ở phụ nữ. Đây là một trong những xét nghiệm phổ biến trong quá trình đánh giá hiếm muộn.
Trong quá trình thực hiện, bác sĩ sẽ bơm một loại thuốc cản quang vào tử cung thông qua cổ tử cung, sau đó tiến hành chụp X-quang. Thuốc cản quang sẽ di chuyển qua tử cung đến vòi trứng, giúp hiển thị rõ hình dạng, kích thước của tử cung cũng như tình trạng thông suốt của vòi trứng.
Tác dụng của chụp tử cung vòi trứng
Tác dụng chính của việc chụp tử cung vòi trứng bao gồm:
- Đánh giá tình trạng thông thoáng của vòi trứng, vốn là yếu tố quan trọng trong quá trình thụ thai tự nhiên
- Phát hiện các bất thường về hình dạng, kích thước của tử cung
- Xác định sự hiện diện của các vấn đề như polyp, u xơ tử cung, dính buồng tử cung
- Phát hiện tình trạng tắc nghẽn vòi trứng, nguyên nhân phổ biến gây hiếm muộn ở phụ nữ
Việc chụp tử cung vòi trứng thường được chỉ định cho những phụ nữ gặp khó khăn trong việc thụ thai hoặc đang chuẩn bị thực hiện các biện pháp hỗ trợ sinh sản.
Làm IVF có cần chụp tử cung vòi trứng không?
Làm IVF có cần chụp tử cung vòi trứng không là câu hỏi này tôi gặp rất thường xuyên trong suốt 5 năm làm việc tại bệnh viện nam học Sài Gòn. Câu trả lời không đơn giản là có hay không, mà phụ thuộc vào nhiều yếu tố.
Về mặt lý thuyết, trong quy trình IVF (thụ tinh trong ống nghiệm), trứng được lấy trực tiếp từ buồng trứng, tinh trùng và trứng được kết hợp trong phòng thí nghiệm, sau đó phôi được chuyển trực tiếp vào tử cung. Quá trình này “bỏ qua” vai trò của vòi trứng – nơi thụ tinh tự nhiên diễn ra. Do đó, về nguyên tắc, tình trạng vòi trứng có thông hay không không ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ lệ thành công của IVF.
Lý do bác sĩ khuyến nghị nên làm chụp HSG trước khi làm IVF?
Tuy nhiên, trong thực tế lâm sàng, việc chụp tử cung vòi trứng vẫn thường được khuyến nghị trước khi làm IVF vì những lý do sau:
1. Phát hiện các bệnh lý tiềm ẩn có thể ảnh hưởng đến tỷ lệ thành công của IVF
Tôi từng gặp trường hợp chị N.T.H (34 tuổi) đã thất bại 2 chu kỳ IVF mà không rõ nguyên nhân. Khi thực hiện chụp HSG, chúng tôi phát hiện chị có tình trạng tử cung hình yên ngựa nhẹ không được phát hiện qua siêu âm thông thường. Sau khi điều chỉnh phương pháp chuyển phôi, chu kỳ IVF thứ 3 của chị đã thành công.
Theo nghiên cứu của Bệnh viện Phụ sản Trung Ương năm 2022 trên 1.200 bệnh nhân IVF, những người được phát hiện và điều trị các bất thường ở tử cung trước khi làm IVF có tỷ lệ thành công cao hơn 15% so với nhóm không được sàng lọc.
2. Xác định nguyên nhân hiếm muộn để có hướng điều trị phù hợp
Nhiều cặp vợ chồng đến với IVF mà chưa được chẩn đoán đầy đủ nguyên nhân hiếm muộn. Việc chụp tử cung vòi trứng có thể giúp xác định liệu vòi trứng có bị tắc nghẽn hay không, từ đó quyết định liệu IVF có phải là giải pháp duy nhất hay có thể áp dụng các biện pháp khác như phẫu thuật nội soi thông vòi trứng.
Điển hình như trường hợp chị T.M.L (29 tuổi) đến khám với chẩn đoán ban đầu là cần làm IVF do hiếm muộn 3 năm. Tuy nhiên, kết quả chụp HSG cho thấy chị chỉ bị tắc vòi trứng một bên do viêm phụ khoa trước đây. Sau khi được điều trị nội khoa và phẫu thuật nội soi, chị đã có thai tự nhiên mà không cần đến thụ tinh ống nghiệm.
3. Phát hiện tình trạng ứ dịch vòi trứng (hydrosalpinx)
Đây là yếu tố quan trọng mà tôi muốn nhấn mạnh. Nếu bệnh nhân có tình trạng ứ dịch vòi trứng mà không được phát hiện và xử lý trước khi làm IVF, dịch từ vòi trứng có thể chảy ngược vào buồng tử cung, tạo môi trường không thuận lợi cho phôi làm tổ, thậm chí có thể rửa trôi phôi sau khi chuyển.
Theo thống kê từ Hiệp hội Sinh sản Hoa Kỳ (ASRM), tỷ lệ thành công của IVF ở những phụ nữ có hydrosalpinx không được điều trị có thể giảm đến 50% so với nhóm không có hydrosalpinx hoặc đã được điều trị.
4. Đánh giá tình trạng buồng tử cung
Một buồng tử cung bình thường là điều kiện cần thiết cho sự làm tổ của phôi. Chụp HSG giúp đánh giá hình dạng, kích thước buồng tử cung, phát hiện các bất thường như polyp, u xơ dưới niêm mạc, dính buồng tử cung.
Tại trung tâm IVF mà tôi từng công tác, chúng tôi có quy trình bắt buộc đánh giá buồng tử cung bằng một trong ba phương pháp: chụp HSG, soi buồng tử cung, hoặc siêu âm bơm nước buồng tử cung trước khi tiến hành IVF.
Khi nào có thể không cần chụp tử cung vòi trứng trước IVF?
Mặc dù có nhiều lợi ích, không phải trường hợp nào cũng cần thiết phải chụp HSG trước khi làm IVF:
- Nếu bệnh nhân đã có kết quả chụp HSG gần đây (trong vòng 1-2 năm) và không có bất thường
- Đối với những trường hợp đã từng mang thai tự nhiên gần đây, cho thấy vòi trứng và tử cung hoạt động bình thường
- Khi nguyên nhân hiếm muộn đã được xác định rõ không liên quan đến vòi trứng hay tử cung (như yếu tố nam, rối loạn phóng noãn, vv)
- Nếu bệnh nhân đã từng soi buồng tử cung hoặc siêu âm bơm nước buồng tử cung gần đây với kết quả bình thường
Bác sĩ chuyên khoa II Hồ Cao Cường tại Bệnh viện chia sẻ:
Chúng tôi thường cân nhắc từng trường hợp cụ thể. Với những bệnh nhân đã có đầy đủ thông tin từ các xét nghiệm khác hoặc có chỉ định IVF do yếu tố nam hoặc do tuổi cao, chúng tôi có thể bỏ qua bước chụp HSG để tránh gây khó chịu và tốn kém không cần thiết cho người bệnh.
Kết luận
Qua 5 năm làm việc trong lĩnh vực hiếm muộn, tôi nhận thấy việc chụp tử cung vòi trứng không phải là điều kiện bắt buộc trong tất cả các trường hợp IVF, nhưng đây là xét nghiệm có giá trị cao trong việc đánh giá toàn diện nguyên nhân hiếm muộn và tối ưu hóa tỷ lệ thành công của IVF.
Quyết định có nên chụp HSG trước khi làm IVF hay không nên dựa trên đánh giá cá nhân hóa của bác sĩ, có cân nhắc đến tiền sử bệnh lý, các xét nghiệm đã có, và nguyên nhân hiếm muộn của từng bệnh nhân.
Nếu bạn đang chuẩn bị cho một chu kỳ IVF, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa sinh sản để có quyết định phù hợp nhất với tình trạng cụ thể của mình.
